Η ελληνική συνέχεια στην Ιστορία - Πέντε χαρακτηριστικά παραδείγματα

 

του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου

ιστορικού

Στην εποχή μας είναι της μόδας η αμφισβήτηση της εθνικής συνέχειας του Ελληνισμού στην πορεία των αιώνων. Η θεωρία του Γερμανού Φαλμεράγιερ είναι ίσως περισσότερο από ποτέ επίκαιρη για τους υποστηρικτές της ασυνέχειας του Ελληνισμού. Τι υποστήριζε αυτή η θεωρία; Πως οι κάτοικοι της τότε Ελλάδας δε θύμιζαν σε τίποτα αυτούς της αρχαίας Ελλάδας. Ήταν το αποτέλεσμα της πρόσμιξης ελληνικού αίματος με αλβανικό και σλαβικό. Αυτός ήταν ο νέος «Ελληνισμός». Επομένως, μετά την Εθνεγερσία του 1821, η νέα Ελλάδα ήταν ένα έθνος που γεννήθηκε. 

Η πραγματικότητα ωστόσο ήταν διαφορετική. Κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας, οι Έλληνες είχαν ξεκάθαρη εθνική συνείδηση. Αλλιώς πώς εξηγείται το γεγονός ότι έδιναν στα παιδιά τους αρχαιοελληνικά ονόματα (Περικλής, Αχιλλέας κ.λπ.); Ήταν δυνατόν να έχουν αλβανική ή σλαβική συνείδηση και να διαβάζουν ως «μπέστ σέλερ» για δύο-τρεις αιώνες τη «Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου»; Αλήθεια έχει αναλογιστεί ο σύγχρονος Έλληνας πόσες προσωπικότητες της Επανάστασης είχαν το όνομα Αλέξανδρος; 

Ένας από τους πολλούς ήταν ο αρχηγός της Επανάστασης Αλέξανδρος Υψηλάντης. Στην προκήρυξη που εξέδωσε στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας απευθυνόμενος στους υπόδουλους Έλληνες έκανε επίκληση στον Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες. Ανέφερε τους αγώνες του Θηβαίου Επαμεινώνδα, του Αθηναίου Θρασύβουλου κατά των τριάκοντα, συνέχισε με τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα που συνέτριψαν τον Πεισιστρατικό ζυγό, τον Τιμολέοντα που αποκατέστησε την ελευθερία στην Κόρινθο και κατέληξε στους αγώνες του Μιλτιάδη, του Θεμιστοκλή και των 300 Σπαρτιατών του Λεωνίδα κατά των βάρβαρων Περσών. Έτσι, υποστήριξε ότι πρέπει να ξεσηκωθούμε και εμείς κατά των Τούρκων, όπως έκαναν οι πρόγονοί μας. Αλλά και πριν τον ξεσηκωμό, παραμονές της Άλωσης, ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος σε λόγο του έκανε επίκληση στην κοινή καταγωγή των τελευταίων υπερασπιστών της Βασιλεύουσας λέγοντας «Έλληνες εσμέν το γένος». Πώς λοιπόν γεννήθηκε -το 1821- το ελληνικό έθνος;

Άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για την απόδειξη της συνέχισης του Ελληνισμού, από την αρχαιότητα μέχρι τη νέα Ελλάδα, αποτελεί η απάντηση του Σουλιώτη οπλαρχηγού Λάμπρου Τζαβέλα στον πασά των Ιωαννίνων Αλή. Ο τελευταίος με δόλο είχε συλλάβει τον Τζαβέλα και τον έστειλε στο Σούλι για να πείσει τους συμπατριώτες του να συνθηκολογήσουν και να υποταχθούν στον Αλή. Ως αντάλλαγμα θα εισέπραττε χρήματα, τιμές και αξιώματα. Ο Τζαβέλας δέχτηκε την προσφορά και ξεκίνησε για το Σούλι. Είχε αφήσει τον γιο του Φώτο αιχμάλωτο στον Αλή πασά για να είναι σίγουρος ο τελευταίος ότι δε θα προδώσει το σχέδιο. Όταν έφτασε ο Λάμπρος Τζαβέλας στο Σούλι, χωρίς καθυστερήσεις ανέπτυξε το σχέδιο του Αλή πασά και την αποστολή που του είχε αναθέσει. Οι Σουλιώτες προετοιμάστηκαν για πόλεμο και περίμεναν τον στρατό του Αλή υποψιασμένοι. 

Εν τω μεταξύ, ο Τζαβέλας έστειλε στον «δόλιο» Αλή, όπως τον αποκαλούσε, επιστολή που του ανέφερε ότι δεν προδίδει την πατρίδα του και πως αν θέλει να πάρει το Σούλι, θα πρέπει να πολεμήσει. Όσο για τον γιο του ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αποκρίνομαι, ότι εάν εσύ πάρης το Βουνόν (σ.σ. εννοεί το Σούλι), θέλεις σκοτώσει τον υιόν μου με το επίλοιπον της φαμελίας μου και τους συμπατριώτας μου, τότε δεν θα ημπορέσω να εκδικήσω τον θάνατόν του, αμμή αν νικήσωμεν, θέλει έχω και άλλα παιδία, η γυναίκα μου είναι νέα, εάν ο υιός μου, νέος καθώς είναι, δεν μένη ευχαριστημένος ν’ αποθάνη δια την πατρίδα του, αυτός δεν είναι άξιος να ζήση και να γνωρίζεται ως υιός μου. Προχώρησε λοιπόν άπιστε, είμαι ανυπόμονος να εκδικηθώ». Η θυσία για την πατρίδα ήταν το υπέρτατο αγαθό για τους υπόδουλους Έλληνες. Αλήθεια σε τι διέφεραν από τις Σπαρτιάτισσες μανάδες που έλεγαν στους γιους τους, καθώς αυτοί έφευγαν για να πολεμήσουν, δίνοντάς τους την ασπίδα τους, «ή ταν ή επί τας»; 

Αλλά και στα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας βλέπουμε την ίδια νοοτροπία. Παραμονές της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου, ο ηγέτης του ΕΔΕΣ και αρχηγός της επιχείρησης Χάρλινγκ, Στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας, μιλώντας στους ξυπόλητους μαχητές του, έκανε ότι και οι πρόγονοί του∙ επίκληση στο ένδοξο ηρωικό παρελθόν λέγοντάς τους: «Η πατρίς μας θα δοξασθεί άλλη μια φορά εδώ που άλλοτε ο Λεωνίδας και ο Διάκος με λίγους αντιμετώπισαν χιλιάδες εχθρούς. Πάντοτε οι λίγοι νικούν, όταν μέσα τους υπάρχει Ελληνική ψυχή. Την επιτυχία του σαμποτάζ βασίζω στον πατριωτισμό και στη συνείδησή σας».  

Αλλά και ο Άρης Βελουχιώτης στον λόγο του στη Λαμία με λίγα λόγια αναίρεσε όσα υποστηρίζουν οι μηδενιστές: «Στην εποχή της σκλαβιάς πέρασε (η χώρα μας) σκληρά, μαύρα χρόνια και πολλοί «έξυπνοι», ανάμεσα στους οποίους και κάποιος Φαλμεράγιερ, ισχυρίστηκαν πως η ελληνική φυλή έσβησε κι ότι αυτή διασταυρώθηκε μ’ άλλες φυλές, που δεν έχουν τίποτα το κοινό με την αρχαία ελληνική φυλή. Μα ότι κι αν πούνε, αυτό δεν έχει καμία αξία. Την ελληνικότητα μας την αποδείξαμε». Και συνέχισε λέγοντας πως το ΕΑΜ αποτελεί τη «νέα Φιλική Εταιρεία» και στα μέλη του «τρέχει στις φλέβες τους πραγματικό ελληνικό αίμα».

Επομένως, από τον Παλαιολόγο μέχρι τον Βελουχιώτη βλέπουμε πως υπήρχε ξεκάθαρη εθνική συνείδηση στους Έλληνες. Εάν δε συνέβαινε αυτό, όπως κάποιοι υποστηρίζουν, τότε πως οι υπόδουλοι και κατακτημένοι Έλληνες ακούγοντας τα λόγια των πολέμαρχων της κάθε εποχής, αφυπνίζονταν και πολεμούσαν για την απελευθέρωσή τους;