Βασίλης Σαχίνης: η δολοφονία και η εξουδετέρωση του ηγετικού στελέχους του ΜΑΒΗ

 

Βασίλης Σαχίνης (πηγή φωτογραφίας: Ηπειρωτικά Χρονικά, 1938. wikipedia) 

του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου

ιστορικού

Με αφορμή τις διώξεις και τις καταστροφές των περιουσιών των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου, στις οποίες κατά καιρούς προβαίνουν οι γείτονες Αλβανοί αλλά και την ελλιπή στήριξη του ελληνικού κράτους στην ελληνική μειονότητα, θα ήταν ηθικά σωστό να θυμηθούμε συνοπτικά την εξέλιξη του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος στα χρόνια της κατοχής και ειδικότερα στο 1943.

Ο μόνος ουσιαστικά που τότε νοιάστηκε αποφασιστικά και συντονισμένα από την Ελλάδα για το μέλλον και την απελευθέρωση των εδαφών της Βορ. Ηπείρου ήταν ο στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας. Ο αρχηγός του ΕΔΕΣ, με το που βγήκε στο βουνό είχε στείλει σημαντική οικονομική βοήθεια με Βορειοηπειρώτες αξιωματικούς με στόχο να οργανώσει αντάρτικες δυνάμεις στα εδάφη της Β. Ηπείρου. Για πολλούς και διαφόρους λόγους αυτό δεν κατέστη δυνατό.

Παρόλα αυτά ο Ζέρβας οργάνωσε τμήματά του κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα με στόχο την κατάλληλη χρονική στιγμή να εισέλθουν στη Βόρειο Ήπειρο αλλά και να υποδέχονται Έλληνες ομογενείς που κυνηγημένοι από τους Αλβανούς αντάρτες και να εντάσσονται στις ομάδες του ΕΔΕΣ.

Από τον Ιούλιο του 1942 είχε ιδρυθεί στα Τίρανα από επιφανείς Έλληνες της Βορ. Ηπείρου το Μέτωπο Απελευθερώσεως Βορείου Ηπείρου, γνωστό ως Μ.Α.Β.Η.  Βεβαίως στόχος της οργάνωσης ήταν η απελευθέρωση της περιοχής και μετέπειτα η ένωση με την μητέρα Ελλάδα. Σημαντικό στέλεχος της οργάνωσης ήταν ο Βασίλειος Σαχίνης. Αυτός τον Μάρτιο του 1943 είχε ενημερωθεί για την ύπαρξη του ΕΔΕΣ και του στρατηγού Ζέρβα στα βουνά της Ελεύθερης Ορεινής Ελλάδας. Ήταν ενήμερος και για την ύπαρξη του ΕΑΜ αλλά δεν ήταν σίγουρος για τους σκοπούς του ειδικά στο θέμα της απελευθέρωσης της Βορείου Ηπείρου από την στιγμή που το ΕΑΜ είχε ιδρυθεί και ελεγχόταν από το ΚΚΕ.

Έτσι ο Σαχίνης αποφασίζει να στείλει στα βουνά της Ηπείρου τον γιατρό Γιάννη Γκινάλη, ώστε να έρθει σε επαφή με τον Ζέρβα και να ξεκινήσει συνεργασία μεταξύ των δύο οργανώσεων. Ο Γκινάλης περνά στα ελληνικά εδάφη αλλά συλλαμβάνεται στο Πωγώνι από τον ΕΛΑΣ. Κρατείται επί τρεις μήνες φυλακισμένος, του κατάσχονται τα έγγραφα που προορίζονταν για τον Ζέρβα και μετά προωθείται πάλι στην Αλβανία ενώ του απαγορεύεται να ξαναέλθει στην Ελλάδα.

Ο Ζέρβας είχε αναθέσει από τις αρχές του Οκτωβρίου του 1943 το θέμα της Βορείου Ηπείρου στον Θεόδωρο Σαράντη. Στόχος του Ζέρβα ήταν να βοηθήσει σημαντικά στην οργάνωση του αντάρτικου αγώνα στη Βόρειο Ήπειρο και να παρουσιασθεί ο αγώνας της ενωμένος με αυτόν ολόκληρης της Ηπείρου σαν ενιαίος και εθνικός, ώστε μετά την απελευθέρωση να ενσωματωθεί στην Ελλάδα.

Ο Σαράντης μάλιστα έγραφε πως ο Ζέρβας όταν μιλούσε για τη Βόρειο Ήπειρο "είχε καταληφθεί από μία ανυπόκριτη έξαρση, ένα ακράτητο πάθος". Άλλωστε η απελευθέρωση της Β. Ηπείρου ήταν για τον αρχηγό του ΕΔΕΣ ένας πρωτεύον στόχος. Η επίθεση όμως του ΕΛΑΣ κατά του ΕΔΕΣ στις αρχές Οκτωβρίου του '43 ανέβαλε αυτό το σχέδιο οριστικά. Έτσι η παραμεθόριος περιοχή στην ευρύτερη περιοχή των ελληνοαλβανικών συνόρων πέρασε στον έλεγχο του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.

Το χειρότερο για τον βορειοηπειρωτικό ελληνισμό ήταν πως το ΕΑΜ όσα έμαθε για τους σκοπούς του ΜΑΒΗ, από τα κατασχεθέντα έγγραφα που έφερνε μαζί του ο Γκινάλης, τα έκανε γνωστά στους Αλβανούς συντρόφους. Η οργάνωση του Ενβέρ Χότζα, το Φρόντι Νατσιονάλ Τσλιριμπάρ, κυνήγησε τους πρωτεργάτες του ΜΑΒΗ και τους εξόντωσε με την στήριξη του ΕΑΜ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει ο Σαράντης, το αλβανικό αριστερό αντάρτικο του Χότζα είχε εντοπίσει και εκτελέσει 52 Έλληνες στο νομό Αργυροκάστρου και 130 στην υπόλοιπη Βόρεια Ήπειρο. Περιουσίες καταστράφηκαν στην Πρεμετή, στο Μπόροβο, στη Βλαχοψηλότερα, στο Λεσκοβίκι, στο Σάλεσι και σε πολλές άλλες περιοχές. Το καίριο πλήγμα ωστόσο για την Εθνική Αντίσταση στη Βόρειο Ήπειρο δόθηκε με την δολοφονία του Βασιλείου Σαχίνη.

Η δολοφονία του Σαχίνη στο Αργυρόκαστρο αποτελούσε εφαρμογή οργανωμένου σχεδίου. Ο Σαχίνης ήταν ένας ηγετικό μέλος του Μετώπου Απελευθερώσεως Βορείου Ηπείρου και αγωνιστής του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού. Το 1935 όταν οι Αλβανοί έκλεισαν τα ελληνικά σχολεία στην περιοχή αντέδρασε σημαντικά και φυλακίστηκε από τους Αλβανούς και αργότερα από τους Ιταλούς. Επιπλέον, κατά την διάρκεια του Ελληνοιταλικού πολέμου έδινε πληροφορίες στην Ελλάδα, για τις κινήσεις και τις δυνάμεις των Ιταλών. Ο ίδιος έστειλε το τελευταίο μήνυμα στον Στρατηγό Κατσιμήτρο την παραμονή της 28ης Οκτωβρίου.

Για το τέλος του έχουν ειπωθεί δύο εκδοχές. Η μία κάνει λόγο για καταδίκη του από "Λαϊκό δικαστήριο" του Αλβανικού ΕΑΜ (τσέτα) και εκτέλεσή του από τον "εισαγγελέα". Η άλλη κάνει λόγο για πρόταση των Αλβανών, που γνώριζαν τη δράση του, να ενταχθεί στην οργάνωσή τους. Η άρνηση του θα φέρει την εν ψυχρώ δολοφονία λίγες στιγμές μετά. Η κηδεία του έγινε στις 19 Νοεμβρίου 1943 στη Δερβιτσάνη.

Χαρακτηριστική πάντως είναι η συμπόρευση του ΕΑΜ με το αντίστοιχο αλβανικό "απελευθερωτικό μέτωπο". Στις 23 Νοεμβρίου ιδρύεται το τάγμα "Θανάσης Ζήκος" με κοινή απόφαση του ελληνικού και αλβανικού κομμουνιστικού κόμματος. Την ίδια εποχή ο Άρης Βελουχιώτης ζητούσε, με επιστολή του στους Αλβανούς συντρόφους, ενίσχυση κατά του "προδότη Ζέρβα", ζητώντας χρήματα και βοήθεια ενισχύσεων από Αλβανούς αντάρτες:

Το τμήμα μας της περιοχής Γκραμπάλα – Καλαμά (15ο Σύνταγμα VΙΙΙ Μεραρχίας) αντιμετωπίζει τώρα όλο το βάρος των υπολειμάτων του Ζέρβα. Ημείς δεν μπορούμε να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας αν δεν βεβαιωθούμε για τις τελικές προθέσεις και σκοπούς των Γερμανών ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ – ΑΡΤΗΣ. Θέλουμε λοιπόν από σας να μας βοηθήσετε στα εξής:

α) Να έχετε στενή σύνδεση με τα τμήματά μας και να τους διευκολύνετε όσο μπορείτε σε περίπτωση συμπτύξεώς τους λόγω πιέσεως προς τας γραμμάς σας όπως έχουν διαταχθεί.

β) Να τους ενισχύσητε όσο σας είνε δυνατό σε πυρομαχικά και τρόφιμα, χρεώνοντας μας, γιατί επί του παρόντος είνε απολύτως αδύνατο από τεχνικούς λόγους να τους ενισχύσουμε εμείς απ’ εδώ. Με τον ίδιο σύνδεσμο σε παρακαλώ να μου στείλεις μια που δρω τώρα προσωπικά στην Ήπειρο, όσες μπορείς περισσότερες πληροφορίες για το κίνημά σας και τις κινήσεις των Γερμανών στην περιοχή σας.

Η παραπάνω επιστολή (μέρος αυτής) αποδεικνύει κατά τον Νίκολας Χάμμοντ πως το βαλκανικό κομμουνιστικό αντάρτικο το φθινόπωρο του 1943 διοργάνωσε ταυτόχρονα σε Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία και Αλβανία επιθέσεις κατά των εσωτερικών αντιπάλων τους και όχι κατά των Γερμανών, βέβαιοι πως οι τελευταίοι ετοιμάζονταν για αποχώρηση. Ίσως αυτό το νόημα έχει η φράση του Βελουχιώτη "Ημείς δεν μπορούμε να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας αν δεν βεβαιωθούμε για τις τελικές προθέσεις και σκοπούς των Γερμανών ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ – ΑΡΤΗΣ".

 

Πηγές:

• Θεόδωρος Σαράντης, Το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα και ο Ναπολέων Ζέρβας, 1945, Εθνική Ένωσις των Βορείων Ελλήνων.
• Κωνσταντίνου Χρ. Κωστούλα, Κατοχικές Ιστορίες του Πωγωνίου, 2013, εκδόσεις 3Ε Ελίκρανον.